Hotel Corbie Lommel Ring beschikt over een klimaatbeheersingssysteem dat om diverse redenen bijzonder is. Onder meer slaat het energie op in bijzondere materialen, genaamd PCM’s, verbruikt het heel weinig energie, zet het een alternatief koudemiddel in, en transporteert het de opgewekte energie met water. Deze elementen dragen bij tot de energiezuinigheid van deze bijzondere installatie.
Familie Koch baat Corbie Hotels uit in Mol, Geel, en twee in Lommel. Het meest recente is Corbie Lommel Ring. Dat begon gasten te ontvangen in november 2017 en is sedert maart 2018 volledig afgewerkt. Jan Baptist Koch, zaakvoerder hotelgroep Corbie Hotels: “We hebben 27 hotelkamers en 20 businessflats die we voor iets langere termijn verhuren: enkele maanden tot een jaar. We kozen bewust voor een driesterrenhotel, want we mikken vooral op de zakenwereld. Die wil meestal drie sterren. We missen enkel een dag- en nachtreceptie om aan vier sterren te komen.”
De familie wou een duurzaam hotel: “We willen ecologische, duurzame systemen. Uit overtuiging, en ook voor onze eigen portemonnee. Steeds meer hotelgasten, en zeker zakelijke klanten, verwachten dat een hotel duurzaam is. Onder meer doet dit hotel aan regenwaterrecuperatie. Zo komt tot 30 liter regenwater per dag, per kamer beschikbaar voor de toiletten. Ook is het hotel gebouwd met duurzame materialen en is de glasisolatie extra doorgedreven. Voor verwarming en koeling, tenslotte, kozen we voor Triple Aqua.”
Bart Beerten, zaakvoerder van firma Willems-Diels die het installeerde: “Dat klimaatbeheersingssysteem ontstond zes jaar geleden. Dit hotel is het eerste in Europa dat ermee is uitgerust. Tot nu toe kozen vooral kantoorgebouwen deze oplossing. Het maakt dit volgens mij één van meest ecologische hotels van ons land.”
Natuurlijk koudemiddel
Op het dak staat de buitenunit van de installatie. Daarin zit het warmtepompsysteem. Een warmtepomp heeft een product nodig, een zogenaamd ‘koudemiddel’, om warmte en/of koude te doen ontstaan. Dat wat zich in dit type installatie bevindt, is bijzonder. De reden is de volgende. Veel van de koudemiddelen die de voorbije decennia zijn gebruikt, zijn slecht voor het milieu als ze in de atmosfeer terechtkomen. Beerten: “De wetgeving die daar het gevolg van is, wordt met de jaren strenger, net als de controles. Bijvoorbeeld is tot nu toe 10 procent lekverlies van schadelijke koudemiddelen per jaar getolereerd, nu zal dat nog maar 5 procent meer mogen zijn. Stel je voor dat een lekverlies van meer dan 5 procent wordt vastgesteld en de overheid beslist om de koelinstallatie voor een periode stil te leggen. Dat is niet iets wat je als hoteluitbater wenst. Dit systeem hier, echter, heeft minder kans op lekverliezen, doordat we zeer weinig koelmiddel gebruiken en dit enkel buiten het gebouw, in de buitenunit. Ook koos de Corbiegroep voor een natuurlijk koelmiddel, namelijk een mengsel van propaan en propyleen, genaamd ‘propaene’. Daarvan is de bijdrage aan de klimaatverandering, het Global Warming Potential of GWP, drie. Dat is zeer gering. Ter vergelijking: van een gangbaar, synthetisch koelmiddel zoals R410A is het GWP 2088.”
Water in drie pijpen
Op het dak staat meer bepaald een zogenaamde ‘lucht/water-warmtepomp’. Die neemt warmte op uit de omgevingslucht door middel van het koudemiddel, propaene. Beerten: “Het propaene geeft zijn warmte, of koude, af aan water. Dat water verplaatst zich via leidingen door het hotel.”
Het is een zogenaamd ‘driepijpssysteem’. Dat houdt in dat drie leidingen de warmtepomp op het dak verlaten. Door één van die leidingen loopt het verwarmde water (aan 26 à 36°C), door een tweede het gekoelde (12 à 18°C), en dan is er nog één gemeenschappelijke retourleiding die het water (20°C), nadat dat water warmte heeft afgestaan aan de kamer of het eruit heeft opgenomen, terug naar de unit op het dak brengt. In de meeste gangbare systemen is het warme water veel warmer, en het koude veel koeler dan in het systeem zoals bij Corbie, wat volgens Beerten met zich meebrengt dat er bij Corbie grote energiewinsten zijn.
Ventilatie
Het water in de leidingen brengt de warmte of koude tot in de binnenunits van de kamers: de satellieten bovenaan, met ventilatoren: langzame, stille types aangedreven door energiezuinige EC-motortjes. De ventilatoren blazen de met het water verwarmde of gekoelde lucht in de kamers via een filter met bijzonder kleine poriëngrootte: vijf micrometer. “Bovendien gaat de lucht een keer of tien door die filter”, stelt Beerten. “Dat levert zeer zuivere binnenlucht op, en de poetsvrouwen hebben daardoor minder werk.” Daarbij is gekozen voor een ventilatiesysteem D, wat bijdraagt tot een laag energieverbruik. Dat het een D-systeem is, houdt namelijk in dat de lucht, aangevoerd van buiten, eerst alvast voorverwarmd kan worden door energie die achterblijft. En de 10 procent restwarmte die het ventilatiesysteem niet kan recupereren uit de lucht die uit de, bijvoorbeeld hotelkamer, is afgevoerd, kan de warmtepomp gebruiken. Dat zorgt er opnieuw voor dat het geheel minder verbruikt, klinkt het.
Energieopslag
Doordat het een driepijpssysteem is, kan er in iedere kamer individueel koeling of verwarming zijn. Iedere klant heeft andere eisen; daar kan nu perfect op ingespeeld worden. Behalve het gemak en comfort, heeft zo’n driepijpssysteem nog een ander voordeel: als kamer 1 koelt, verdwijnt de warmte uit kamer 1; die warmte kan dan afgegeven worden aan kamer 2, waar de gast verwarming wil.
Beerten: “Het propaenegas blijft boven aan de compressoren van de warmtepomp, en transporteert warmte of koude via water door het gebouw, zoals bij een traditionele centrale verwarming. Dus is het bijvoorbeeld mogelijk gelijktijdig te verwarmen aan de ene kant en te koelen aan de andere kant van het hotel. Bovendien kan met dit systeem de warmte die vanuit een kamer aan de zuidzijde aan het water in de retourleiding is overgedragen, net gebruikt worden om een kamer aan de noordzijde te verwarmen. Dat is vooral nuttig in tussenseizoenen.” Er is wel niet altijd een mooie balans tussen warmte- en koudevraag. Deze installatie heeft daar een bijzondere oplossing voor: ze kan restwarmte en -koude tijdelijk opslaan in interne temperatuurbuffers. Hotel Corbie koos voor een grote capaciteit buffering door te gaan voor een bijzonder materiaal, een PCM (Phase Change Material), dat bij de warmtepomp in de buitenunit op het dak zit. Beerten: “Er zitten twee PCM-buffers in de warmtepomp. Ze kunnen beide warmte opslaan, of beide koeling, of de ene warmte en de andere koeling. Dat zorgt er ook voor dat de warmtepomp minder vaak aan- of uitschakelt. Dat draagt eveneens bij tot lager energieverbruik en een langere levensduur.”
Vier jaar
Jan Baptist Koch kreeg onlangs een aangename verrassing: “Als energieleveranciers een contract aanbieden, schatten ze hoeveel een gebouw zal verbruiken. Maar omdat wij zoveel minder verbruiken dan wat gebruikelijk is voor zo’n gebouw, kregen we van hen onlangs een heel mooie creditnota.” “Dit nieuwe systeem”, reageert Beerten, “heeft ongeveer 40 procent minder energie nodig dan wat gangbaar is voor zo’n hotels. Daardoor verdienen ze de meerprijs ten opzichte van een gangbaar systeem op vier jaar terug. Daarna kunnen ze met de winst investeren in kamers.”
Elf te vermijden valkuilen
Stefaan Carlier is docent HVAC bij Vives. Door zijn contacten in de sector weet hij wat de meest gemaakte onvolkomenheden zijn die bij keuringen in hotels en bed & breakfasts worden vastgesteld. Wat volgt, is de top-elf.
1. Op de gang is geen verwarming of koeling voorzien, zodat bij een openstaande deur veel warmte of koude de kamer binnenkomt.
2. De installatie is niet goed ontworpen omdat die berekend is voor een bepaalde bezettingsgraad; dit geeft problemen als er een volle capaciteit is.
3. Er zijn geen bewegingssensoren zodat de hotelkamer, wanneer er geen bezetting is, heel de dag gekoeld wordt.
4. De individuele regelingen geven mensen de kans het zo in te stellen dat de hotelkamer op den duur zo koel als een frigo wordt.
5. Kamers met koeling of verwarming die is ingeschakeld terwijl de vensters open staan.
6. Er wordt een vast ventilatiedebiet afgezogen of ingeblazen omdat de ventilatie geen rekening houdt met de bezetting van de kamer.
7. Ventilatiekanalen zijn onvoldoende geïsoleerd of afgeschermd, en zijn niet voorzien van nazichtsluiken.
8. De installatie is niet gemonteerd op een wit, reflecterend vlak en/of achtergrond.
9. Als gevolg van uitbreiding staan sommige buitenunits niet meer op een goed geventileerde plaats.
10. Het is moeilijk of onmogelijk de tijdsregimes te realiseren. De meeste installaties, echter, werken gelukkig wél met bepaalde tijden; ze zouden wel beter werken als er ook aanwezigheidsdetectoren zouden zijn, en als er bij afwezigheid een verlaging (bij verwarming) of verhoging (bij koeling) zou optreden van de ingestelde temperatuur.
11. In de tussenseizoenen is er een deel van de kamers die verwarming nodig heeft, en een ander deel dat koeling nodig heeft, wat ervoor zorgt dat sommige gasten het te koud hebben en andere te warm.
Auteur: Koen Vandepopuliere – foto’s: Corbie